Niewiele książek islandzkich pisarzy tłumaczonych jest na język polski. Zauważyć da się jednak wzrost zainteresowania kulturą skandynawską, w tym islandzką, a kraje nordyckie od kilku lat stanowią popularny kierunek podróży. Rynek wydawniczy stara się odpowiedzieć na popyt i tak Wydawnictwo Poznańskie wznowiło w 2018 roku Serię Dzieł Pisarzy Skandynawskich, która wydawana była w latach 1956-1990. W serii pojawiają się zarówno dzieła dawne jak i pozycje współczesnych pisarzy. Wydawnictwo Marpress w swojej serii Bałtyk wydaje literaturę krajów bałtyckich i nordyckich. Zatem czytelnik zainteresowany literaturą islandzką ma na ten moment pewien wybór. W poniższym artykule przedstawimy pisarzy islandzkich oraz ich twórczość, która jest naszym zdaniem warta lektury.
Auður Ava Ólafsdóttir
Pisarka, poetka i dramaturżka urodzona w 1958 r. w Reykjaviku. Z wykształcenia historyk sztuki. Za swoją twórczość autorka otrzymywała wielokrotnie prestiżowe islandzkie nagrody literackie. Pisarstwo Auður Ava Ólafsdóttir cenione jest za czarny humor, świeże spojrzenie na rzeczywistość. Jej książki opowiadają o drobiazgach codzienności zwyczajnych ludzi. Na język polski przetłumaczona została jej powieść Blizna uhonorowana Nagrodą Literacką Rady Nordyckiej i Islandzką Nagrodą Literacką. Głównym bohaterem jest mężczyzna w średnim wieku, zajmujący się remontami, po rozwodzie, który stracił sens swojego życia. Planuje swoją śmierć w taki sposób, aby była jak najmniej kłopotliwa dla jego bliskich. Wyjeżdża do kraju ogarniętego wojną w nadziei na „nieszczęśliwy wypadek”. Jednak paradoksalnie to tam odnajduje sens życia i docenia jego wartość.
Einar Kárason
Jeden z najpopularniejszych współczesnych pisarzy islandzkich, także scenarzysta. Otrzymał za swoją twórczość wiele prestiżowych nagród. Twórca płodny, autor kilkudziesięciu powieści i nowel. W 1983 roku ukazał się pierwszy tom Trylogii Reykjavickiej pt. Wyspa Diabła, który przyniósł mu sławę. Podobno czytał ją co ósmy Islandczyk! Książka doczekała się adaptacji filmowej i teatralnej, a także została przetłumaczona na wiele języków w tym polski. W Polsce wydana przez wydawnictwo Marpress w serii Bałtyk. Wszystkie tomy: pierwszy – Wyspa Diabła, drugi – Złota Wyspa i trzeci – Ziemia Przyobiecana, opowiadają o życiu w barakach pozostawionych po wojsku amerykańskim, które stacjonowało na Islandii, o dzieciach spłodzonych przez żołnierzy, teraz wychowujących się bez ojców, o patologii, o perypetiach nietypowej rodziny, która zdecydowała się zamieszkać w nowej, nietypowej dzielnicy w Reykjaviku. Trylogia łączy historię końca XX wieku z tradycją narodowych sag i typowymi w literaturze islandzkiej portretami ludzi ukształtowanych przez surowy klimat.
Inną książką tego autora, przetłumaczoną na język polski są Sztormowe Ptaki wydane w Serii z Żurawiem Uniwersytetu Jagiellońskiego. W fabule pisarz sięga do prawdziwych wydarzeń i w wartkiej narracji opowiada o walce człowieka z żywiołem. Grupa rybaków wyrusza na połów, wszystko idzie zgodnie z planem, ryby wypełniają ładownie. Kiedy czas już wracać do domu, pogoda się psuje i przychodzi sztorm. Na morzu nikt nie pomoże, jest się zdanym na siebie i innych członków załogi. Książka dotyka tematu bliskiego mieszkańcom wyspy, przez wieki tysiące Islandczyków ginęło na morzu. Każda rodzina straciła kogoś w wodach, kobiety wdowiały, dzieci wychowywały się bez ojców. Morze daje, ale morze także zabiera.
Sigríður Hagalín Björnsdóttir
Urodzona w 1974 roku znana dziennikarka radiowa, która zajmuje się bieżącymi wydarzeniami krajowymi i międzynarodowymi, błyskotliwie je komentując. Przeprowadza wywiady z naukowcami i politykami. W Polsce ukazały się jej trzy książki, wszystkie wydane przez Wydawnictwo Literackie. Wyspa, która była jej debiutem, według samej autorki dojrzewała w jej umyśle bardzo długo. Nie zabierała się jednak do przelania historii na papier, ponieważ była przekonana, że ktoś już wpadł na ten pomysł. Podczas lektury rzuca się w oczy doświadczenie zawodowe autorki. Książka jest dystopią i nieprzyjemną diagnozą współczesnego świata. Islandia zostaje odcięta od informacji z reszty świata, nowy rząd manipuluje informacjami, nad wyspą wisi widmo braku pożywienia, ludzie próbują początkowo żyć normalnie, ale z czasem w kraju powstaje chaos. Wizja wykreowana przez pisarkę wstrząsnęła Islandią i wywołała dyskusję na temat trwałości państwa i społeczeństwa. Kolejne książki pisarki Święte Słowa i Ognie. Miłość i inne katastrofy utrzymane są w podobnym klimacie, łącząc thriller, dystopię i dramaty rodzinne. Bardzo ciekawe i ważne pozycje we współczesnej literaturze.
Halldór Kiljan Laxness
W artykule nie mogło zabraknąć wybitnego islandzkiego pisarza i laureata Literackiej Nagrody Nobla z 1955 roku. Halldór Kiljan Laxness urodził się w Reykjaviku w 1902 roku i był człowiekiem nietuzinkowym, dużo podróżował. Spędził trzy lata w Stanach Zjednoczonych, gdzie uświadomił sobie bogactwo islandzkiej kultury. Zmarł w 1998 roku, uważany jest za jednego z największych pisarzy XX wieku. W swojej twórczości łamał wcześniej obowiązujące formy, odwoływał się do współczesnych problemów swojej ojczyzny, nie krył także swoich lewicowych poglądów. Bohaterami jego książek często są prości ludzie np. chłopi i rybacy. Nie brak w nich także wątków patriotycznych (za jego życia Islandia nie była krajem niepodległym). Jego największym dziełem jest trylogia historyczna Dzwon Islandii, która powstała podczas II wojny światowej „ku pokrzepieniu serc”. Wydarzenia w niej przedstawione odnoszą się do historii z XVII i XVIII wieku. Wszystkie trzy tomy: Dzwon Islandii, Jasna dziewczyna, Pożar Kopenhagi wydane zostały przez Wydawnictwo Poznańskie w ubiegłym wieku. Książek raczej należy szukać w antykwariatach i bibliotekach.
.
