Islandia bywa często określana mianem „krainy lodu i ognia”. Jest to kraj, w którym skrajne żywioły występują tuż obok siebie. Tamtejszy krajobraz – surowy, niemal księżycowy – został ukształtowany przez aktywność wulkaniczną i to właśnie wulkany stanowią wizytówkę wyspy. Na Islandii znajduje się około stu trzydziestu wulkanów (aktywnych i nieaktywnych), z czego około trzydzieści wykazuje aktywność. W tym artykule przedstawimy kilka z najciekawszych i najpiękniejszych wulkanów na Islandii, a także zjawiska im towarzyszące, czyli gejzery.
Naszą wycieczkę po krainie lodu i ognia otwiera Hekla – najwyższy wulkan Islandii. Mierzący 1491 m n.p.m. stratowulkan jest położony w odległości około stu piętnastu kilometrów od Reykjaviku. Hekla jest nie tylko największą, ale także jedną z najbardziej aktywnych jednostek na wyspie. Ostatnia erupcja miała miejsce w 2000 roku, a kolejna jest spodziewana w najbliższym czasie. Hekla znajduje się jednak na terenie niezaludnionym, więc jej wybuchy nie są szczególnie niebezpieczne. Należy jednak podkreślić, że duże opady popiołów pokrywają okoliczną roślinność i przynoszą straty w zwierzętach hodowlanych. Wulkan jest doskonale widoczny z drogi. Osoby dysponujące samochodem terenowym mogą podjechać aż do podnóża góry.
Kolejny wulkan na naszej liście powstał w 1973 roku w wyniku niespodziewanej erupcji. To zdarzenie wywołało ogromne zniszczenia, jednak islandzkie służby ratunkowe poradziły sobie z zagrożeniem wzorowo. Do studzenia lawy wykorzystano wodę morską, co pozwoliło ograniczyć straty. Gdy sytuacja została opanowana, materiał wulkaniczny z Eldfell został wykorzystany do przedłużenia pasa startowego i budowy fundamentów pod nowe domy. Mierzący 279 m n.p.m. stożek jest zlokalizowany na wyspie Heimaey. Dostać się tam można promem lub samolotem. Będąc na miejscu, warto odwiedzić muzeum poświęcone katastrofie z 1973 roku.
Kolejny wulkan na naszej liście jest jednym z najbardziej charakterystycznych na całej wyspie. Hverfjall leży w północno-wschodniej części kraju, w pobliżu jeziora Mývatn. To wygasły wulkan o wysokości 420 m n.p.m., którego erupcja miała miejsce około dwa i pół tysiąca lat temu. Jego ogromny krater ma średnicę około jednego kilometra i jest otoczony czarnymi ścianami lawy. Można go obejść pieszo lub wejść na szczyt, skąd rozciąga się piękny widok na okolicę.
Askja to kolejny wulkan na naszej liście, który zasługuje na uwagę. To aktywny wulkan położony w odległości około stu kilometrów na północ od Vatnajökull, w centralnej części wyspy. Askja to tak naprawdę zespół kilku kalder wulkanicznych, otoczonych przez góry Dyngjufjöll. Największa z nich ma średnicę około ośmiu km i znajdują się w niej dwa jeziora: Öskjuvatn i Viti. Öskjuvatn jest najgłębszym jeziorem na Islandii, osiągającym głębokość dwustu dwudzieściu metrów. Jego woda jest zimna i przezroczysta. Viti natomiast jest małym kraterem wypełnionym ciepłą i siarkową wodą, która ma kolor mleczno-niebieski. Można się w nim kąpać, ale trzeba uważać na nieregularne dno i zmienne temperatury. Askja jest znana ze swoich spektakularnych erupcji, które miały miejsce w latach 1875 i 1961. Ta pierwsza była tak silna, że spowodowała masową emigrację ludności z Islandii do Ameryki Północnej. Ta druga utworzyła nowy krater nazwany Vikraborgir. Askja była również miejscem treningów dla astronautów programu Apollo, którzy przygotowywali się do lądowania na Księżycu. Jej krajobraz jest bowiem niezwykle surowy i jałowy, ze względu na małe opady i niską temperaturę. Aby dotrzeć do Askji, trzeba pokonać trudną drogę F910, która wymaga samochodu z napędem na cztery koła i doświadczonego kierowcy. Można też skorzystać z oferty organizowanych wycieczek.
Laki to wulkan, który wywołał jedną z największych katastrof naturalnych w historii Islandii i Europy. To szczelina wulkaniczna o długości dwudziestu pięciu, położona jest na południowym zachodzie Parku Narodowego Vatnajökull. Laki jest częścią systemu wulkanicznego Grímsvötn, który obejmuje także wulkan Þórðarhyrna. W latach 1783-1784 Laki był miejscem potężnej erupcji, która trwała osiem miesięcy i wyrzuciła około czternastu kilometrów sześciennych lawy bazaltowej i sto dwadzieścia milionów ton dwutlenku siarki. Skutki tej erupcji były tragiczne zarówno dla Islandii, jak i dla całej półkuli północnej. Na Islandii spadki popiołów zniszczyły uprawy i paszę dla zwierząt, co doprowadziło do głodu i śmierci około 25% ludności i 50% bydła. W Europie zaś dwutlenek siarki utworzył mgłę kwasową, która obniżyła temperaturę i spowodowała nieurodzaje, choroby i śmierć tysięcy ludzi. Niektórzy historycy uważają, że erupcja Laki przyczyniła się do wybuchu rewolucji francuskiej w 1789 roku. Laki jest dostępny dla turystów tylko latem i wymaga samochodu z napędem na cztery koła lub zorganizowanej wycieczki. Jego krajobraz jest pełen kontrastów: czarnych skał lawy, zielonego mchu, białego lodu i niebieskiego nieba.
Gejzery
Aktywności wulkanicznej na Islandii towarzyszy wiele mniejszych zjawisk. Do najbardziej widowiskowych należą gejzery. Będąc na Islandii, koniecznie trzeba na własne oczy zobaczyć Strokkur – największy czynny gejzer na wyspie, który co 5-10 minut wyrzuca trzydziestometrowy słup wody o średnicy około trzech metrów. Strokkur znajduje się na obszarze geotermalnym Haukadalur, gdzie można podziwiać także inne gorące źródła, bąbelki błota i kolorowe osady mineralne. W pobliżu Strokkur leży Geysir – najstarszy znany gejzer na świecie, który dał nazwę wszystkim innym. Geysir obecnie nie wybucha regularnie, ale czasami może osiągnąć wysokość nawet siedemdziesięciu metrów. Gejzery są łatwo dostępne dla turystów i stanowią część popularnej trasy Złotego Kręgu.
Wulkany i gejzery na Islandii to niezwykłe atrakcje, które pokazują siłę i piękno natury. Są cześcią bogatej historii geologicznej wyspy, która powstała z ognia i lodu. Odwiedzając Islandię, warto zaplanować czas na zwiedzanie tych miejsc i podziwianie ich niepowtarzalnego uroku.
.
